TSUE wydał dziś wyrok, zgodnie z którym konsument nie może być pozbawiony prawa dochodzenia odsetek za opóźnienie. Wypowiedział się także w temacie terminu przedawnienia roszczeń banku i konsumenta.
Na wokandzie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej był dziś rozpatrywany wniosek w kolejnej polskiej sprawie C-28/22 Getin Noble Bank o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w związku z pytaniem zadanym przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia.
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia zwrócił się do TSUE o rozstrzygnięcie następujących 5 kwestii:
- kiedy rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych przedsiębiorcy, w przypadku upadku umowy kredytu hipotecznego w skutek zawarcia w nim niedozwolonych postanowień umownych;
- czy przedsiębiorca, wobec którego konsument wystąpił z roszczeniami opartymi o nieuczciwy charakter umowy, powinien weryfikować, czy konsument jest świadomy skutków wyeliminowania z umowy klauzul abuzywnych lub braku możliwości dalszego obowiązywania umowy;
- czy termin przedawnienia roszczenia restytucyjnego konsumenta może rozpocząć swój bieg zanim rozpocznie się bieg terminu przedawnienia analogicznego roszczenia przedsiębiorcy;
- czy przedsiębiorcy przysługuje prawo do uzależnienia zwrotu świadczeń otrzymanych od konsumenta od równoczesnego zaoferowania przez konsumenta zwrotu świadczeń otrzymanych od przedsiębiorcy lub zabezpieczenia dokonania takiego zwrotu,
- czy dopuszczalna jest wykładnia przepisów krajowych, zgodnie z którą konsumentowi nie przysługują w całości lub części odsetki za opóźnienie za okres od otrzymania przez przedsiębiorcę wezwania do zwrotu świadczeń, gdyby uzależnił zwrot roszczenia konsumenta od zwrotu swojego roszczenia.
– Cieszę się z kolejnego wyroku, w którym TSUE staje po stronie konsumentów. W dzisiejszym orzeczeniu Trybunał potwierdza, że bank nie może uzależniać zwrotu wpłaconych przez konsumenta rat od równoczesnego zwrotu przez niego kapitału. Dodatkowo bieg terminu roszczeń kredytobiorcy nie może następować wcześniej niż bieg terminu roszczeń banku – mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.
Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia
TSUE wyjaśnił, że prawo krajowe i jego wykładnia nie mogą utrudniać konsumentom dochodzenia ich praw wynikających z dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków. Różne terminy przedawnienia przewidziane z jednej strony dla przedsiębiorców, a z drugiej strony dla konsumentów tworzą asymetrię środków prawnych, które mogą naruszać skuteczność ochrony konsumentów. Tym samym może to bardziej zachęcać przedsiębiorcę do „gry na czas” w przypadku, gdy konsument występuje z roszczeniem.
– TSUE potwierdził, że bank nie może bezkarnie przedłużać procedury dochodzenia roszczeń przez konsumenta, licząc na to, że roszczenie konsumenta się przedawni, a roszczenie banku nadal będzie wymagalne – dodaje T. Chróstny.
Ta asymetria w ocenie TSUE nie tylko narusza zasadę skuteczności, ale też podważa skutek zniechęcający jaki dyrektywa wiąże ze stwierdzeniem abuzywności warunków umownych.
Obowiązek weryfikacji wiedzy konsumenta o skutkach usunięcia nieuczciwego warunku
TSUE przypomniał, że przedsiębiorca nie ma obowiązku weryfikowania, czy konsument jest świadomy skutków usunięcia nieuczciwych warunków zawartych w umowie. Ponadto, z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału wynika, że obowiązek poinformowania konsumenta o tych skutkach spoczywa na sądzie.
Uzależnienie zwrotu świadczenia konsumenta od równoczesnego zwrotu świadczenia przedsiębiorcy
TSUE zwrócił uwagę, że wypłata przez bank świadczenia, którego domaga się konsument z tytułu unieważnienia umowy, nie może być uzależniona od spełnienia analogicznego świadczenia przez konsumenta w sytuacji, gdy pozbawiałoby go to części lub całości odsetek za opóźnienie. W ocenie TSUE jest to niedopuszczalne.
